همۀ کسانی که تاکنون جنگ سرد را فقط از کتابها و روایتها می شناختند، اکنون می توانند تصویری روشن تر از مناسباتی را داشته باشند که در نیمی از قرن بیستم بر جهان حاکم بود. آنها حتی این "امتیاز" را دارند که یکباره شاهد بحرانی ترین لحظات آن جنگ سرد نیز باشند. شاید نتوان آنچه را که امروز در نتیجۀ کودتای آمریکائی در اوکراین بر جهان حاکم شده است، هنوز با بحران کوبا در سال 1962 مقایسه کرد. اما همۀ عناصر تبدیل بحران کنونی در مناسبات بین المللی به بحرانی حتی با ابعادی وخیم تر از بحران کوبا فراهم است. اگر بحران موشکی کوبا در درجۀ اول حاصل یک زورآزمائی بین دو بلوک جهانی متخاصم بر سر تعیین موقعیت برای دوره ای طولانی بود که بر متن دوران رونق و شکوفائی پس از جنگ جهانی در هر دو سوی این زورآزمائی واقع می گردید، امروز بحران اوکراین بر متن شرایطی واقع می گردد که چشم انداز یک رونق با دوام در سرمایه داری دور تر از هر چشم اندازی است. حدت و شدت جدالها و تخاصمات امروز را نه قطب بندیهای ایدئولوژیک گذشته، بلکه تعیین جایگاه و موقعیت سرمایه های متخاصم در آستانۀ ورود به بحران اقتصادی آینده است که رقم می زند.

پرداختن به این موضوعات و سؤالاتی که در قسمت اول نوشته به میان کشیدیم، فرصتی کمی بیشتر می خواهد. با انتظار تفاهم از خوانندگان مطلب، این قسمت از نوشته را به حاشیه هائی اختصاص می دهیم که قبلا در نظر داشتیم فقط اشاره وار به آنها بپردازیم. نظر به اهمیت برخی جزئیات، اما لازم است به طور مستقل بدانها پرداخت.

بازیگران کودتای میدان

در قسمت اول نوشته عنوان کردیم که تحلیل تحولات اوکراین از زاویه عروج فاشیسم بیانگر مضمون واقعی این تحولات نیست. حقیقت این است که نئوفاشیستها نیز جزئی از اجرای طرحی بودند که با اهداف دیگری و توسط گردانندگان دیگری دنبال می شد. این مطلب را خانم مارینا وایس باند، آکتیویست اوکرائینی الاصل حزب راهزنان آلمان، بدون تعارف و پرده پوشی در مصاحبه با اشپیگل در روز 23 فوریه عنوان می کند. در پاسخ به این سؤال اشپیگل که "اما بخشهای مهمی از اپوزیسیون چندان هم دمکراتهای نابی نیستند" او پاسخ می دهد: "بله این خطر وجود دارد که نیروهای راست قدرت را به دست بگیرند. اما بیشتر [مردم در میدان] این را غیر محتمل می دانند. [این مردم] آنها را در مبارزه بر علیه یانوکوویچ مهم تلقی می کنند، اما نمی خواهند قدرت را در دوره صلح به آنها واگذار کنند. نئونازی ها هم فقط بخش خیلی ناچیزی هستند...". این همان الگوی شناخته شده ای است که توسط پدرخوانده های دمکراسی در سوریه و جاهای دیگر هم به کار گرفته می شود. از القاعده و نئونازی ها و سلفی ها می توان و باید در مبارزه بر علیه رقبا استفاده کرد. اما همانطور که نمی توان تحولات سوریه را با عزیمت از نقش سلفی ها و داعش و القاعده توضیح داد، حوادث اوکراین را نیز نمی توان به نقش فاشیستها خلاصه نمود. کمترین خطر چنین نحوۀ برخوردی این است که نقش واقعی "دمکراتها" نادیده گرفته شود و حاشیۀ مورد نظر ما برای نوشتۀ حاضر نیز به همین "دمکراتها" اختصاص دارد.

در روزهای گذشته اسنادی از طرف گروهی به نام آنونیموس های اوکراین انتشار یافت که در صحت آنها نمی توان تردید داشت. "آنونیموس های اوکراین" احتمالا نام پوششی است برای سازمان جاسوسی اف-اس-بی روسیه. بدون این اسناد و با مطالعه روند وقایع نیز می شد هدایت متمرکز و سازماندهی شدۀ کودتا را تشخیص داد. اهمیت اسناد اما در آن است که با روشن کردن جزئیات ماجرا دقایق مربوط به سازماندهی متمرکز کودتا را روشن تر می کنند. اسناد مربوطند به مکاتبات ایمیلی بین ویتالی کلیچکو و مشاور رئیس جمهور لیتوانی.

27 نوامبر 2013

روز 26 نوامبر خانم گروژینینس Graužinienės ، رئیس پارلمان لیتوانی در میدان حاضر می شود. یک روز بعد از آن کلیچکو خطاب به مشاور رئیس جمهوری لیتوانی، یوناویسیوس، می نویسد:

"آقای یوناویسیوس عزیز، من این سطور را می نویسم تا تشکر خود را از حمایت شما اعلام کنم. ملاقات با خانم گروژینینس بسیار سازنده بود. ما درباره حوادث روز تبادل نظر کردیم و دربارۀ برنامه های خود برای آینده به بحث پرداختیم. خانم گروژینینس پیشنهادات مفیدی در رابط با نقش آیندۀ من به عمل آورد. من در این باره باید فکر کنم، اما اساسا آمادگی پذیرش شرایط شما را دارم. تشکر ویژه ما به دوستان لیتوانی برای حمایتهای مالی آنان است. امروز دستیار من با سفیر شما دیدار داشت و با مشاور حقوقی نیز به گفتگو پرداخت. آنها دربارۀ مسائل مالی و نقشه های همکاریهای آینده گفتگو کردند. دستیار من شماره حسابهای بانکی من در آلمان را نیز در اختیار خانم والنتینا قرار داد. من برای یک همکاری قرین به موفقیت در آینده مسرورم".

7 دسامبر 2013

یک حقه: کلیچکو در روز 5 دسامبر همراه وستروله، وزیر امور خارجۀ وقت آلمان، در میدان قدم می زند که در رسانه های آلمان به عنوان حمایت وستروله فروخته شد. وستروله بر خلاف وزیر خارجی کنونی، اشتاین مایر، سیاست معتدل تری را نسبت به اوکراین تعقیب می کرد. او اصلا به خاطر کلیچکو یا حضور در میدان به کی یف نرفته بود، بلکه برای شرکت در کنفرانس سازمان همکاری و امنیت در اروپا آنجا بود. او پشت تریبون دمکراتهای ناب هم قرار نگرفت و حرف نزد. کلیچکو به همین دلیل در تاریخ 7 دسامبر نزد لیتوانی ها به خاطر کمبود پشتیبانی به گلایه می پردازد:

"بعد از گفتگوی تلفنی ما من بر این نظرم که ترتیب دادن دیدار برخی از مقامات بالای اروپای واحد مفید خواهد بود. میدان دائما به حمایت اخلاقی نیازمند است. دعوت کردن از کسی از برلین مناسب خواهد بود. من آنجا تعدادی دوستان رده بالا دارم. اما آنها به هر دلیلی فعلا تعلل می کنند. دوستان آمریکائی ما قول داده اند که در روزهای آینده دیداری [از میدان] داشته باشند. خانم نولند و کسی از کنگره را آنجا خواهیم دید. مسألۀ دیگری که من می خواهم طرح کنم این است که یانوکوویچ خویشتنداری می کند. این مشکوک به نظر میرسد. قصد او چیست؟ ما از اطلاعاتی در این زمینه قدردانی خواهیم کرد".

قابل توجه این است که کلیچکو از خویشتنداری یانوکوویچ گله مند است.

14 دسامبر 2013

"من از رئیس جمهوری و همۀ دوستان لیتوانی برای این حمایتهای نیرومند بسیار سپاسگزارم. من هر آنچه را که در توانم باشد برای برآوردن انتظارات شرکای اروپائی ام انجام خواهم داد. همکار شما رسیده است و همکاری با تیم من را شروع کرده است. او حقیقتا حرفه ای است و من فکر میکنم خدمات او به ویژه در موقعیتی که کشور دچار بی ثباتی است، ضروری خواهند بود. من با آدمهای شما در سفارت هم دیدار داشتم. اطلاعاتی که از نقشه های یانوکوویچ به ما دادند برای امر مشترکمان بسیار مهم اند. من بسیار علاقمندم که چنین اطلاعاتی را مداوم دریافت کنم".

9 ژانویه 2014

"من فکر میکنم که ما راه را برای ایجاد یک تشدید رادیکال در موقعیت باز کرده ایم. آیا وقت آکسیونهای قاطعانه تری نرسیده است؟ همچنین میخواهم تقاضا کنم که در زمینه یک حمایت مالی نیرومندتر فکر کنید تا بتوانیم حامیان خود را برای خدماتشان پول پرداخت کنیم".

آنونیموس سپس اعلام می کند که به ایمیل سایر سران معترضین و افراد پشت پرده نیز دست یافته است که توسط ناتو مورد پرداخت قرار گرفته اند. در ماه دسامبر نزد یازنیک، رئیس فعلی دولت کودتاچیان، 16.7 میلیون دلار مصادره شده بود. همچنین اسناد ارتباطات کودتاچیان با تاتارهای کریمه نیز به دست آنونیموس افتاده است.

ارتباطات کلیچکو و سایر سران کودتاچیان با نهادهای غربی البته چیز پنهانی نیست. در سایت حزب اودار، حزب کلیچکو، در قسمت شرکا، اسامی خانۀ دمکراسی و انستیتوی بین المللی جمهوریخواهان و بنیاد آدناوئر حزب دمکرات مسیحی آلمان درج شده است.

گذشته از اینها در این فاصله سخنرانی خانم ویکتوریا نولاند، دستیار وزارت خارجه آمریکا در امور اروپا و یوراسیا نیز منتشر شده است. سخنرانی ای که وی به صراحت از صرف هزینه ای معادل 5 میلیارد دلار برای دمکراتیزاسیون اوکراین خبر می دهد.

مضاف بر همۀ اینها و به عنوان آخرین حاشیۀ تحولات اوکراین، توجه به فیلمی نیز جالب است که در روز 20 فوریه منتشر شده است و تیراندازان ائتلاف نئوفاشیستی "جناح راست" را نشان می دهد که مشغول تیراندازی هستند. نکتۀ مهم در این مورد این است که زمان انتشار این فیلم یا به عبارتی زمان وقوع این تیراندازی مصادف بود با اجرای قرار دادی بین اپوزیسیون و دولت اوکراین که بر اساس آن تمام زندانیان تظاهراتها عفو می شدند و در مقابل نیروهای اپوزیسیون متعهد می شدند که ساختمانهای اشغالی دولتی را تخلیه کنند. این قاعدتا باید گامی می بود در تنش زدائی. مثل همۀ گامهای دیگری که در این راستا برداشته می شدند، درست در نقطه ای که تحولات ظاهرا به سمت برقراری نوعی آرامش نسبی پیش می رفت، از نقطۀ دیگر تشنج آفرینی جدیدی در دستور کار قرار می گرفت.

{youtube}_w4n5vb5_is{/youtube} 

در قسمت بعدی نوشته بحث خود را ادامه خواهیم داد.

بهمن شفیق

11 اسفند 1392

2 مارس 2014